Maswali ya Ushairi na Majibu Yake

Lugha ni mpelelezi, maovu kuwakasimu
Huwatowa palo wazi, kashuhudia kaumu
Yasifiwa na wajuzi, kuwa ni kitu adhimu
Lugha mkuu hakimu, ujuwapo kutumia
Lugha huizuwa kazi, kutatiza mahakimu
Huwaacha kanwa wazi, wakili kitakalamu
Muhalifu na jambazi, wakaishinda hukumu
Urongo huwa timamu, ujuwapo kutumia
Lugha iwe ni kiongozi, Kizungu au Kiamu
Iwekapo waziwazi, silabi na tarakimu
Huyakimu maongezi,yakasikizwa kwa hamu
Lugha huwa ni muhimu, ujuwapo kutumia.
Lugha ni mapinduzi, wanyonge na wajukumu
Kadhalika ni jahazi, ya nahodha muhitimu
Kufa maji haiwezi, si vina si miizamu
Lugha maji zam-zamu, ujuwapo kutumia

Maswali.

Eleza maudhui ya shairi hili
Eleza muundo wa shairi hili
Andika ubeti wa nne katika lugha ya nadhari/ nadharia
Taja huku ukitoa mifano, mbinu tatu za lugha alizotumia mshairi kuwasilisha ujumbe
Eleza maana ya msamiati kama ulivyotumika
1. Azizi
2. Uhasimu
3. Adimu.

12. Soma mashairi yafuatayo kisha ujibu maswali :-

SHAIRI A:

Tunda la elimu zote, wasema wanazuoni,

Ni kwamba mtu apate, kumtambua manani.

Ndipo hadhi aipate, akumbukwe duniani.

Elimu bila ukweli, haizidi asilani

Giza na nuru muhali, katu havitengamani,

Uwongo uje kwa ukweli, itue nuru moyoni.

Elimu ni kama mali, haichoshi kutamani,

Ni bora yashinda mali, taji la wanazuoni,

Elimu njema miali, iangazayo gizani.

Mtu hachomwi na mwiba, na viatu mguuni,

Ulimwengu una miiba, tele tele majiani,

Elimu ukiishiba, U salama duniani.

Wafu ni wasiosoma, watazikwa ardhini,

Hai ndio waulama, wapaao maangani,

Elimu jambo adhima, aso nayo maskini

Elimu ina malipo, utayalipwa mwishoni

Pale uitafutapo, ujira usitamani

Mwanachuoni afapo, mbingu huwa na huzuni.

Haki ya kuheshimiwa, ni yao wanachuoni,

Wao wameongolewa, na ni taa duniani.

Kweli wanapojua, watoe bila kuhini.

Elimu bila amali, mti usio majani,

Haumtii kivuli, aukaliaye chini,

Inakuwa mushkeli, wa kushuri insani,

SHAIRI B

Inakera moyo

Hii anga ambayo

Huwasonya njiani

Watokao mashambani

Wa kusalimu kwa bashasha

Wanaoshinda kivulini.

Chini ya mwembe

Wa umma.

Inakera moyo

Hii sebule ambayo

Huwahini mezani

Wagotao nyundo kutwa

Wa kukabili chakula

Wanastarehe daima

Chini ya paa

La umma.

Maswali

(a) Pendekeza kichwa kifaacho kwa kila shairi la A na B

(b) Haya mashairi ni ya aina gani?

(d) Taja mbinu ya lugha iliyotumiwa :-

(i) Katika mshororo wa mwisho wa ubeti wa saba katika shairi la A

(ii) Katika ubeti wa nne wa shairi la B

(e) Fafanua kwa mukhtasari maudhui ya mashairi yote mawili

(f) Andika ubeti wa mwisho wa shairi la A katika lugha nathari

(g) Taja na uonyeshe jinsi idhini ya ushairi ilivyotumika katika shairi la A

(h) Fafanua maana ya maneno haya kama yalivyotumika katika shairi:-

(i) Maulama

(ii) Wameongolewa

(iii) Wagotao

Huwahini

13. Soma shairi na kisha uyajibu maswali yafuatayo:-

CHEMA HAKIDUMU

Chema hakidumu, kingapendekeza,

Saa ikitimu, kitakuteleza,

Ukawa na hamu, kukingojeleza,

Huwa ni vigumu, kamwe hutaweza.

Chema sikiimbi, kwamba nakitweza,

Japo mara tumbi, kinshaniliza,

Na japo siombi, kipate n’ongeza,

Mtu haniambi, pa kujilimbikiza.

Chema mara ngapi, kinaniondoka,

Mwahanga yu wapi? Hakukaa mwaka,

Kwa muda mfupi, aliwatilika,

Ningefanya lipi, ela kumzika?

Chema wangu babu, kibwana Bashee,

Alojipa tabu, kwamba anilee,
Na yakwe sababu, ni nitengenee,

Ilahi wahhabu, mara amtwee.

Chema wangu poni, kipenzi nyanyangu,

Hadi siku hini, Yu moyoni mwangu,

Yu moyoni ndani, hadi kufa kwangu,

Ningamtamani, hatarudi kwangu.

Maswali

(a) Eleza dhamira ya mwandishi

(b) Fafanua umbo la shairi hili

(d) Taja na kutoa mfano mmoja wa tamathali yoyote ya lugha inayojitokeza katika shairi

(e) Taja mbinu nne za uhuru wa mshairi huku ukitolea kila mbinu mfano

(f) Eleza maana ya maneno yafuatayo kulingana na vile yalivyotumika:-

(i) Nitengenee

(ii) Ningamtamani

(iii) Ikitimu

14.. Soma shairi na kisha uyajibu maswali yafuatayo:-

1. Ni sumu, sumu hatari

Unahatarisha watoto

Kwa ndoto zako zako leweshi

Za kupanda ngazi

Ndoto motomoto ambazo

Zimejenga ukuta

Baina ya watoto

Na maneno laini

Ya ulimi wa wazazi

2. Ni sumu, sumu hasiri

Unahasiri watoto

Kwa pupa yako hangaishi

Ya kuwa tajiri mtajika

Pupa pumbazi ambayo

Imezaa jangwa bahili

Badala ya chemichemi

Ya mazungumzo na maadili

Baina ya watoto na mzazi

3. Ni sumu, sumu legezi

Unalegeza watoto

Kwa mazoea yako tenganishi

Ya daima kunywa ‘moja baridi’

Mazoea mabaya ambayo yanafunga katika klabu

Hadi saa nane usiku

Huku yakijenga kutofahamiana

Baina ya watoto na mzazi

4. Ni sumu, sumu jeruhi

Unajeruhi watoto kwa pesa,

Kwa mapenzi yako hatari

Ya kuwaliwaza watoto kwa pesa

Zinawafikisha kwenye sigara na ulevi

Na kisha kwenye madawa ya giza baridi

Barabara inayofikisha kwenye giza baridi la kaburi la asubuhi

Maswali

(a) Pendekeza kichwa kwa shairi hili

(b) Fafanua maudhui ya shairi hili

(d) Dondoa tamathali mbili za usemi zilizotumika katika shairi na uzitolee mfano

(e) Eleza umbo la shairi hili

(f) Uandike ubeti wa nne kwa lugha nathari

(g) Eleza maana ya vifungu hivi vilivyotumika katika shairi ;

(i) Giza baridi

(ii) Yanakufunga katika klabu

Majibu ya Ushairi

1. a) (i) Mashairi huru (2X1)ala. 2

ii) Hayazingatii arudhi za betu,vina, mishororo, mizani na kibwagizo (2×1)ala. 2

b) i) SHAIRI A – Anamlalamikia Hadija kwa kumuuwa mumewe kwa kumpa sumu.

ii) SHAIRI B – Anawalalamikia vijana ambao wanamcheka eti amezeeka na kupitwa

na wakati Wanamramba Kisogo (2×2)ala 4

c) i) Katika SHAIRI ‘A’ – Hadija alidhani kumuua mewe angepata suluhisho lakini badala

yake amejiletea matatizo zaidi. Watu sasa wamemsuta kwa kitendo chake na watoto

wanamsumbua.

ii) Katika SHAIRI ‘B’ – Mshairi anawakejeli vijana ambao wnamramba mzee kisogo

bila kujua kwamba hawataki kupita. (2×2) ala.4

d)i) Amemuua mumewe – Mti mkuu au kichwa cha nyumba.

ii) Anapata shida za Kujitakia – matatizo yamefurika ngyumbani kama mto (ukupita nyuma ya

punda atakutega au kukupiga teke) (2×2)ala.2

e) Inkisari – Nendako – Niendako

– Mwendako – Mnakoenda

– Bwanako – Bwna yako (1×2)ala.2

f) Mzigo – uzee/umri.

Jiri – Tajriba /Waarifa / Elimu ya maisha.

Kula nimekula – Ameishi miaka mingi

Niko nyuma ya wakati
– Amebaki nyuma ne usasa (4×1)ala.4

2. a) – Matibabu ya kiasili | Dawa za asili| dawa za Kisasa.

b) kuonyesha kuwa dawa asili zinafaa kwa matibabu kuliko za Kisasa. Watu wazirejele.

c) Ana matibau ya kiasili

Hosptiali kuna operasheni ya visu.

Kuna dawa za asili zisizopatikana hospitali. (4X1) ala 4.

d) Beti Sita.

Takhmisa| mishoro mitano.
Mtiririko – vina bvya ukwapi na utao vinafanana katika beti zote.
Mathnawi – vipande viwili.
Mizani ni 8,8
Lina kiisho – mshoro wa mwisho unarudiwa beti hadi beti katika beti zote. ( 6×1) ala.6

e) kupata idai ya mizani inayotakikana

f) i) Dhalili – Kudharauliwa,nyonge, maskini,dhaifu.

ii)Azali – zamani.

iii)Sahali – Urahisi/ wepesi.

iv)Tumbo nyangwe

3. (a) – Shairi huru

– Halijazingatia kanunu za utunzi wa mashairi wa kuzingatia arudhi

(b) – Anayeimba ni mjomba

– Anayeimbiwa ni mpwa wake

– Alichinjiwa fahali ili awe mwanaume

(d) – Chuku – wao hukatwa kuanzia macheo hadi machweo

– Takriri – kikali

– Asitiari – upweke ni uvundo

– Tashhisi – uoga ukifikia

(e) – Wakulima – Atapewa shamba la mahindi

– Wafugaji – Atapewa mbuzi

(f) – Tabdila – aamushwe – aamshwe

– Inkisari – Mme – mwanamme

– Kuboronga sarufi – Fahali tulichinja tulichinja fahali

(g) – Mbari Ukoo ; kikundi fulani

– Msurruu – Anayenuna

– Ngariba – Mtahirishaji

– Uvundo – Harufu mbaya

4. (a) (i) Amenyang’anywa mkewe

(ii) Wazazi wake wanamgombeza

(iii) Alipokuwa na mali marafiki walikuwa wengi. Alikuwa akiwapeleka marafiki klabu na

walifurahia pamoja wakichoma nyama.

(iv) Mqwandishi hawaoni tena marafiki wote; wameshatoroka. Ana njaa na matatizo

mengi sana.

(v) Amebaki pweke, mke ametoroka na watoto wameparara. Mwandishi hawezi kulipa karo.

Sasa ameamua kujitia kitanzi (4×1= al.4)

(b) (i) Mbadhirifu –a alitumia mali vibaya

(ii) Mpweke – Ndugu hawamsemezi anaishi upweke

(iii) Mpenda anasa =- Alikuwa akinywa pombe na kukaa sana klabuni (al. 2 x 3= 6)

(ii) Jazanda – “Juzi” ni wakati uliopita ilhali ‘leo” ni sasa au wakati huu

(iii) Tashbihi – kama radi ya mvua (2 x 3= al. 6)

(d) (i) Ndugu zangu wamedai ubub – Ndugu zangu wamekataa kusema nami yaani hawanisemezi

kwa hali yangu mpya.

(ii) Kumbe kupanga ndiyo maana- Amegundua kuwa angepanga maisha yake tangu awali

atumie vizuri raslimali alizokuwa nazo badala ya kuzifuja (2×1= al.2)

5. a) – Beti nne

– Mishororo mine katika kila ubet (tarbia)

– Mshororo wa nne mfupi (msuko)

– Mizani 6:8 mshororo wa 1-3 kikai

6 mshororo wa mwisho

b) Inkisari – Anoshika

– Alo

– Asosita

Lafudhi – Katiti

– mangiriti

Kutaja 2 mifano 1

c) – Anataka asikike (mawazo yake yasikika)

– Anatafuta atakayoeleza ujumbe wake

– anashindwa atatumia kipimo kipi

– Mtu huyo lazima awe mzalendo aliye jasiri

– Lazima awe anayetambua utu

d) Lugha ya natahria

Aliye mzalendo na alambuaye haya mtu asiye mwoga, aliyejawa na upendo hata wakati wa

hatari, Ni kipimo kipi cha kumtambua mtu kama huyu

e) tarbia – Mishororo mine kila ubeti

Kikai – Mizani isiyozidi 15

Msuko – Kibwagizo kifupi

f) i) katili – Kidogo

Gati gati – Ubaguzi

Mangiriti – mambo ya upipi

6. a)

Beti saba
Tarbia – mishororo mine
Vina vya ndani na vya nje hubadilika badilika
Pande mbili – ukwapi na utao
Mizani 8, 8 jumla 16 katika kila mshororo
Kibwagizo kipo – kipi titakachotenda, ninene huko mama

Kwa kumza bila zira (chuki)

Kumpenda na kutomuua

Kujinyima yote mazuri kwa niaba yake

Kumtunza mfano wa ndege na makinda wake

Kumtafutia riziki – kufanya kazi (kulima) ili asitaabike

Kumjali

Kutojali visiki katika ulezi wake kama vile baba yake mkali Zozote 5×1=5

Vijana ambao baada ya kulelewa na kunenepa hawajali wazazi wao (mama zao)
Akina baba wanaowapiga wake wao kwa makosa madogo madogo
Pia akina baba wanaowatesa wake wao. Huwafanya yay nyumabni mwao Zozote 2×1=2

d) katika beti nne za kwanza mshairi anaangazia mema aliyotendewa na mama yake ilihali

katika beti mbili zinazofuata anawakashifu wanaowatendea akina mama wao mabaya Alama 3

e) Mama – nina (Ubeti wa 2)

Dawati – saraka (Ubeti wa 1)

Imara/ thabiti – jahidi (ubeti wa 3)

f) i) Mambo yakavurugika

ii) Wimbombo – Kipande cha miti cha kupekecha moto. Chuma cha kupuliziz moto

iii) Kongoni – Jina la kumkaribisha mtu

7. a) Linakatisha tamaa kwa sababu

Mwanamke anapolima, hafaidiki na mavuno bali yote huchukuliwa na bwanake
Mwanamke hubaguliwa na kuonewa ofisini
Mahali pake ni jikoni, ujakazi n.k lakini halipwi na tena hapewi likizo (hapumziki)
Hutumiwa kama chombo cha mapenzi kukidhia uchuu wa mwanamke
Hamna anayemheshimiwa kwa chochote eti kwa sababu ni mke Zozote 4 X 1 = 4

b) UMBO

Beti sita
Mishororo sita kwa kila ubeti
Vina vya wisho vya mishororo ya kwanza miwili (mwanzo na mloto) ni –ni- isipokuwa ubeti wa sita (mwisho)
Kila ubeti hususan wa kwanza hadi wa tano umeanza kwa neno Nomwona isipokuwa ubeti wa sita – kupelekea shairi hili kuwa kikwamba
Kila ubeti una kituo tofauti Zozote 5X1= 5

c) Lugha Nathari

Mwanamke hushinda katika boma akipika, akilea, na hata kufua nguo. Licha ya hayo halipwi na tena hapewi nafasi ya kupumzika Tuza 4. Tathmini matumizi ya lugha nathari

d) Tamathali iliyotawala

i) Taswira – hali ya kumwona mke nyumbani na kwingineko katika shughuli mbalimbali

k.m – akiwa nyumbani akipika

– akiwa kitandani uchi

– akiwa mkekani katika utungu wa kujifungua n.k.

Kutuza : Kutaja mbinu 1 Mifano 2X1= 2 Jumla 3

e) Mifano ya taasubi ya kiume

Katika ubeti wa kwanza, mume anayachukua mavuno kutoka kwa mkewe
Wanaume katika ubeti wa pili wna ubaguzi na kuonea wanawake

f) Msamiati- Mzima utashi

Mwenye udiu/ tama kubwa Maungoni

ii)- maumbo, viungo vya mwili vinaonekana wazi

8. (a) – Pindu, kipande cha kiitikio ndicho kianzio cha ubeti unaofuata

– Tarbia, mishororo minne minne kila ubeti

– Mtiririko, Vina, vya pande zote vinakeketa- tangia ubeti wa kwanza hadi mwisho(yoyote al. 2)

(b) – Kile ulichojaribu kukifanya hakiwezekani usilazimishe, labda ni mapenz ya Mola.

– Si vyote ving’aavyo ni vyema, kabla ya kufanya jambo, fikiria/ tumia busara (2×2=al.4)

– Humtupa mwenye pupa

– Mbeleni utachapwa

– Huleta hasara

-Kitakugeuza kuwa kitu kingine kisicho na utu (zozote 4×1=al. 4)

(d) – Istiari – jangwa la Sahara

– Semi – Kuvimbisha mifupa, kukipa kisogo (2×2=al. 2)]

(e) Hata ukilipwa mshahara mnono na cheo kikubwa ikiwa mbele kuna majuto kwa sababu

ya majitapo yako, hutafaidi chochote kwa vile mbele utapata madhara (4×1=al. 4)

(f) (i) Kuchuma – kupata

(ii) Kisogo kuipa – Kuikataa/kuiacha (1×2=al. 2)

9. (a) Uketo/uhitaji/ukata/ufukara/umaskini (2×1=al. 2)

(b) – Umaskini

– Upweke

– Uwezo

– Uozo wa jamii

– Utovu wa nidhamu

– Ukatili/udhalimu (zozote 4×1= al.4)

– Mwasherati

– Mlalamishi

– Kitatange

– Asiyesikia makanyo

– Mkata

– Mtovu wa heshima (Kutaja -1, kueleza -1 = al. 2) (2×2=al. 4)

(d) – Kufupisha maneno (inkisari) nikosapo, nondokea

– Ritifaa k.m n’eelea

– Tashbihi k.m. Kama simba

– Tanakali za sauti k.m. kkka

– Sitiari k.m. ulipogeuka nondo (1×4=al. 4)

(e) – Beti sita

Mishororo minne minne

Mizani nane nane

Vipande viwili viwili

Mtiririko wa vina vya mwisho, vya kati vikibadilika badilika

Kipokeo (1×4=al. 4)

(f) (i) Umaskini

(ii) Umaskini (1×2=al. 2)

10. (a) Umoja ni nguvu utengano ni udhaifu

(i) Umoja

(ii) ushirikiano (yoyote moja = al. 2)

(b) (i) Nyuki wanafanya kazi kwa umoja- Hawasengenyani

(ii) Mchwa wana bidii/ hawana uvivu

Mchwa husaidiana na hawadanganyani

(iii) Chungu hawafarakani

(iv) Siafu hujiamini (zozte nne 4×1=al.4)

– Uvivu hawatamani – hawatamani uvivu

– Ukubwa kuutamani – kutamani ukubwa

(ii) Inkisari/ufupisho wa maneno

mf. awezani – anaweza nini

(kutaja alama 1 ; mfano alama 1 = ala. 2)

(d) tarbia/nne – mishororo minne katika kila ubeti

Ukaraguni – vina vinavyotofautiana kutoka ubeti mmoja hadi mwingine

Kiishio ambacho hakifanani kutoka ubeti hadi ubeti
Liona beti tano
Ni la mathnawi – vipande viwili, ukwapi na utao
Mizani 16 katika kila mchororo, 8,8, (al. 4)

(e) Mwandishi wa shairi anauliza kwa nini sisi ni wanadamu lakini hatusikizani.

Huwa tunatamani ukubwa kwa hamu.

Hata wale wachache ambao ni wataalamu hatuwaamini. Huwa tunasema kwamba hawawezi

chochote. Mshairi anamalizia kwa kusema kwamaba dharau itatuvunjia umoja

(Tathmini majibu ya mwanafunzi al. 4)

(f) – Umoja ni nguvu, utengano ni udhaifu

– Bidii ni ushirikiano kazini

– Kujiamini katika yale tuyatendayo maishani (zozote 2×1= ala. 2)

(g) (i) Chungu – Wadudu wadogo weusi watambao

(ii) Tuwasadi – tuwasadiki, tuwaamini, tuwakubali.

11. (a) Umuhimu wa lugha:

– Lugha nikitu (azizi) cha muhimu

– Lugha hufungua simulizi na kuleta anwani

Lugha hukuza mapenzi

– N timamu katika nyanja mbalimbali za kazi

Huokoa katika kesi

Huvuta usikilizaji ikitumiwa vizuri (zozote 5×1=al.5)

(b) Mishororoinne kila ubeti – tarbia

imegawika katika vipande viwili – mathinawi

– Mizani ni 16 kila mshoro/ukwapi 8, utao 8

– Vina zi, mu

zi mu

zi-mu

mu-a

ukara vya mwisho vinatiririka

– beti ni 8

– Kituo – ukwapi – nitofauti

Kibwagizo – utao – una keketo (Bahari)

bila kudhulumu.Hufana mambo yakanyooka nakwa hivyo ni nzuri unapofahamu na kwa hivyo

ni nzuri unapoifahamu

(d) Jazanda – Lugha mkuu mlezi – ni mpelekezi

– Lugha ni imamu – ni hakimu mkuu

Mashairi – Lugha hodari mkwezi – ni jahazi

– Huyeyusha sumu – maji zamu

– Ndiye mpagazi – zamu

Tashibihi – hata wanyama ja mbuzi

Misemo – huzifyeka pingamizi, huwaaxcha mkamwe

Tashhisi – Izaayo tabasamu

tabaini – Si vina ci milizamu (zozot 3 = 1×3=al.3)

(e) Azizi – kitu cha thamani

Uhasimu – Uadui, uhasama, hali ya kufarakana

Adimu – Tukufu/ushujaa/jasiri (al. 3)

12.

SHAIRI LA A	SHAIRI LA B
a) Elimu/ elimu ni muhimu	Kero moyoni (alama 2)
b) Tathlitha/ utatu/ ukara	Shairi huru (alama 2)
c)- Lina beti nne – Idadi ya mishororo hutofautiana katika kila ubeti – Hakuna urari wa vina – Hakuna kibwagizo – Hakuna migao Hoja 3 = alama 3
d) i) Tashhisi/ uhaishaji	ii) Istiara (chini ya paa la umma) yaani starehe alizonazo mwenye mali zinazotokana na jasho la wahitaji
e) Maudhui- umuhimu wa elimu sulubu hawaheshimiwa	Dhuluma dhidi ya wafanyakazi za sulubu k.m. wanapuuza, hawaheshimiwi (alama 4)
f) Mathari – Elimu isiyo na vitendo ni sawa na mti ambao hauna majani – Haumpumzishi yeyote anayekaa chini ya kivuli chake – Ni taabu tupu udanganyifu kwa watu	(alama 3)
g) i) Maulama- Wasomi ii) Wameongelewa- Wametukuzwa, wamesifiwa (Alama 2)	i) Wagatao- wagongao ii) Huwahini- Nyima Kataza (alama 2)

13. Dhamira ya mwandishi ni kuwa chema hakidumu.

-Shairi lina beti 5

-Kilau beti una mishoro 4 yenye vipande 2.

-kila mshororo una mizani 6, yaani (6 kwa 6) jumla mizani 12 kila mshororo.

-Shairi limetungwa kutumia bahari ya KIKAI na pia bahari ya UKARAGUNI. (Zozote 4×1 =4)

c)Kitu chema hakidumu hata kama kinapendeza ,saa yake ikifika kwa kuponyoka ukawachwa

na hamu ya kukirejea lakini wapi.Ni vigumu kwani hauwezekani. (Alama 4)

d)Mfano mmoja wowote wa tamathali uliojitokeza katika shairi ni ule wa Balagha/

Istiari/Uhaishaji (alama 2)

e)-Vina vina badilika badilika.

-Idadi ya mizani katika kila mishororo ya ubeti wa shairi hili imepunguzwa kutoka 8 hadi 6.

-Mshororo wa kwanza katika kila ubeti wa shairi hili ni kama kibwagizo au mkarara.

-Neno chema limetumiwa kubainisha maana tofauti.

-Aina ya tarbia lakini limetengeka kikai. (zozote 4×1 = 4)

f) (i)Nitengenee, Niweadilifu / niwe mwema / niwe sawa.

(ii)Ningamtamani – Ningemthamini

(iii)Ikitimu – ikifika (1×3 = 3

14. a) Kichwa

Kielelezo kibaya

Tabia mbovu kwa watoto

Wazazi wabaya/ walegevu

b) Maudhui ya shairi

Mshairi anasema kuwa wazazi wanahasiri watoto kwa pupa yao ya kulewa kila wakati na kuwa kielelzo kibaya

Wazazi kukaa vilabuni mpaka usiku wa manane bila kufahamiana na watoto wao ni vibaya

Wazazi kuwapa watoto pesa nyingi ni tabia potovu kwani wanazitumia dawa za kulevya

Wazazi wanatafuta utajiri na kukosa wakati wa kuwashauri/ kuwafunza maadili mema

c) Kinachojenga ukuta

Hapana mazungumzo ya kishauri baina ya watoto na wazazi nah ii hujenga ukuta baina ya watoto na wazazi

Kulewa kila wakati na kukaa kilabuni kwa mpaka usiku wa manane hujenga ukuta kwa kuwa mzazi huwa hapati wakati wa kuzungumza na mtoto 2×1=2

d) Tamatahli za usemi

Takriri – ni sumu, sumu
Tashihisi – ndoto zinajenga ukuta/ yanakufunga katika klabu
Istiara – ni sumu Kutaja – 1, Mfano – 1

e) Umbo la shairi

Lina beti nne

Kila mshororo una mishororo tisa isipokuwa ubeti wa mwisho

Ni shairi huru kwa kuwa halizingatii arudhi

f) Lugha nathari- ubeti wa nne

Mshairi anasema kuwa wazazi wanaumiza watoto kwa kuwapa pesa
Ni vibaya kuliwaza watoto kwa kuwapa pesa
Kwani huwaingiza katika maovu ya kuvuta sigara na ulevi na mihadarati
Hali hii inaishia upotofu wa watoto/ huwaingiza katika hali mbaya/ kifo

g) Maana ya vifungu

Giza baridi – hali mbaya/ kifo

Yanakufunga katika klabu – kuwa na mazoea mabaya ya kukaa kilabuni kulewa mpaka usiku wa manane

Maswali ya Ushairi na Majibu Yake

Share this:

Majibu ya Ushairi

Share this:

guru

Leave a Reply Cancel reply

Physics Form 1 Notes : CHAPTER FOUR – PRESSURE

Business Studies Form 4 Notes : MONEY AND BANKING

TRANSPORT AND COMMUNICATION QUESTIONS AND ANSWERS

METAL WORK KCSE PAST PAPERS QUESTIONS AND ANSWERS PDF

Maswali ya Ushairi na Majibu Yake

Share this:

Majibu ya Ushairi

Share this:

guru

Leave a Reply Cancel reply

GRADE 4 NOTES, TEST AND EXAM PAPERS PDF - KENYA GRADE 4 REVISION PAPERS

Physics Form 4 Notes : CHAPTER NINE - PHOTOELECTRIC EFFECT

Related Posts

Physics Form 1 Notes : CHAPTER FOUR – PRESSURE

Business Studies Form 4 Notes : MONEY AND BANKING

TRANSPORT AND COMMUNICATION QUESTIONS AND ANSWERS

METAL WORK KCSE PAST PAPERS QUESTIONS AND ANSWERS PDF